Yapay zeka (YZ) her geçen gün daha karmaşık ve yetenekli hale geliyor. Bilgiye dayalı cevaplar vermekten çok daha fazlasını sunabilen bu teknolojiler, şimdi mantıksal akıl yürütme yeteneğine de sahip. Peki, bir yapay zeka modeli "akıl yürütme" sürecini nasıl gerçekleştirir? Google'ın Gemini serisi ve OpenAI'nin ChatGPT modeli bu konuda hangi seviyede? Gelin, birlikte inceleyelim.

Yapay Zekalar Akıl Yürütme Yetisini Nasıl Kazanıyor?

Akıl yürütme, genellikle üç temel bileşene dayanır:

1. Mantıksal Akıl Yürütme: Sebep-sonuç ilişkileri kurarak doğru çıkarımlara ulaşma yeteneğidir. Bir YZ modeli, olası verileri analiz eder ve mantıksal zincirleri takip ederek sonuca ulaşır.

2. Deneyimden Öğrenme (Makine Öğrenmesi): Veri setlerinden desenleri ve bağlantıları çıkararak geçmişteki bilgilerden yola çıkıp yeni durumlar için çözümler geliştirir.

3. Hata Düzeltme ve Geri Bildirim: Yapay zeka, yapılan hatalardan ders çıkarıp akıl yürütme yetisini güncelleyerek geliştirir.

Bugün yapay zeka modelleri bu mekanizmalarla "yanıt" veriyor, aynı zamanda neden böyle bir yanıt verdiklerini de açıklayabiliyorlar.

Gemini ve Akıl Yürütme Yeteneği

Google'ın Gemini modeli, çok modlu yetenekleri ile dikkat çekiyor. Bu model, metin, görüntü ve videoları analiz edebiliyor. Gemini 1.0 ile başlayan gelişme süreci, Gemini 1.5 Pro ile daha karmaşık mantık problemlerini çözebilecek seviyeye ulaştı.

En yeni sürüm olan Gemini 2.0 Flash Thinking, akıl yürütme sürecini daha şeffaf hale getirerek, verdiği yanıtların ardındaki mantıksal bağlantıları açık bir şekilde sunabiliyor.

Ancak, bu gelişmiş algoritmalara rağmen, insan zihninin derinlemesine akıl yürütme yeteneğiyle karşılaştırıldığında halen eksiklikleri bulunuyor. Bilgi ve mantık sistemlerinin insan benzeri muhakeme seviyesine ulaşması için hala çok yol kat edilmesi gerekiyor.

ChatGPT ve Akıl Yürütme Yeteneği

OpenAI tarafından geliştirilen ChatGPT modelleri de akıl yürütme alanında oldukça yetkin.

- o1 serisi (https://techdeen.org/detay/46), karmaşık mantıksal problemleri adım adım çözme yeteneğiyle dikkat çekiyor.

- o3-mini modeli, uzun metinleri daha iyi anlama, analitik düşünmeyi destekleme ve sebep-sonuç ilişkileri kurma açısından geliştirildi.

Özellikle akademik ve teknik analizler için kullanılan bu modeller, matematik, fen ve kodlama gibi alanlarda derinlemesine akıl yürütme yeteneği sergiliyor.

Bu noktada, teknolojinin insan hayatına etkisini sorgulamak önemli hale geliyor.

“… De ki: Hiç bilenle bilmeyen bir olur mu? Ancak akıl sahipleri öğüt alır.” (39/Zümer, 9)

Gemini mi, ChatGPT mi?

"Hangi model daha iyi?" sorusunun yanıtı, kullanım amacına bağlı olarak değişiyor:

- Görsel ve metin analizleri konusunda Gemini daha öne çıkıyor. Görsel verilerden anlam çıkarma ve çok modlu analiz yetenekleriyle dikkat çekiyor.

- Kodlama, mantıksal problem çözme ve analitik düşünme konusunda ChatGPT önde geliyor. Akademik çalışmalar ve bilimsel analizler için daha kullanışlı olabilir.

Her iki model de kendi alanında önemli avantajlar sunuyor ve gelecekte daha da gelişecekleri öngörülüyor.

Yapay Zekânın Akıl Yürütme Yeteneğinin Gölge Tarafı

Her teknolojik ilerlemede olduğu gibi, yapay zekânın akıl yürütme yeteneğinin de bazı riskleri bulunuyor:

- Yanlış bilgi yayma: Yapay zeka, hatalı verilerden beslenerek doğru olmayan çıkarımlar yapabilir.

- Manipülasyon ve etik sorunlar: Yanlı şekilde kullanıldığında insan algısını yönlendirebilir.

- Bağımlılık ve eleştirel düşünmenin azalması: Teknolojiye aşırı güven, bireylerin kendi karar alma yetisini zayıflatabilir.

Bu sebeple, yapay zeka ile etkileşimde bilinçli olmak ve verilen bilgileri eleştirel bir bakışla değerlendirmek önemlidir. Zira, yapay zekanın ürettiği bilgileri sorgulamak ve doğruluğunu araştırmak, kullanıcıların sorumluluğundadır.

Kur’an bize adaletin ve doğru kararlar almanın ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.

“Ey iman edenler! Allah için hakkı ayakta tutan adaletli şahitler olun. Bir kavme olan öfkeniz/kininiz, sizi adaletsizlik yapmaya sevk etmesin. Adaletli olun! O, takvaya daha yakındır. Allah’tan korkup sakının. Şüphesiz ki Allah, yaptıklarınızdan haberdardır. ” (5/Mâide, 8)

Hatırlatma: Yapay zekalara özel ve kişisel verilerinizi vermeyiniz. Gizliliğinizi korumak için dikkatli olun! ????

Sizler akıl yürütme yeteneği hakkında ne düşünüyorsunuz?

Kaynaklar:

•      https://openai.com/news/

•      https://deepmind.google/technologies/gemini/